Башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы

Иҙрисова Зилә Хөрмәтулла ҡыҙының

2016-2020 уҡыу йылына

“Һәләтле балалар менән эшләү” программаһы

Уҡытыуҙың төрлө этабында уҡытыусының психологик күҙәтеүҙәр алып барыуы һәм уҡыусыларҙағы үҙгәреште өйрәнеп тороуы һорала; дәрестә ҡулланылған метод һәм алымдар уҡыусыларҙың һәләттәре үҫеүенә ни дәрәжәлә тәьҫир итә, уҡыусы күпме үҙ аллы эшләй ала, дәрестә ҡатнашыу дәрәжәһе нисек, фән менән ҡыҙыҡһыныуы үҫәме, хәтер һәм иғтибарлыҡ дәрәжәһе, ихтыяры, фекерләү дәрәжәһе нисек, уның актив йәки пассив булыуы, анализлай һәм йомғаҡлай белеү һәләте, эш темпы нисек, ни өсөн теге йәки был уҡыусы материалды аңламай йәки биремдәрҙе эшләргә өлгөрмәй һәм башҡа шундай мәсьәләләр менән уҡытыусы ҡыҙыҡһынып тороға тейеш.

Дәрес материалы, ҡулланылған метод һәм алымдар, күнегеүҙәр уҡыусыларҙың йәш һәм белем айырмалыҡтарын, дөйөм үҫеш дәрәжәһен, психологик үҙенсәлектәрен иҫтә тотоп һайлана.

Уҡыусыларға белем һәм тәрбиә биреү процесында уҡытыусының уҡыу эшен әүҙемләштереү, бөтөн уҡыусыларҙың интеллектуаль, ижади көстәрен, һәләттәрен белем алыуға туплауы, уларҙың үҙенә генә хас үҙенсәлектәрен (психикаһы, ҡыҙыҡһыныуы, ихтыяжы, ынтылышы, һәләте, белем үҙләштереү дәрәжәһе, фекерләү дәрәжәһе, хәтере, ихтыяр көсө, һиҙгерлеге, эмоционаллеге), ыңғай һәм кәмселекле яҡтарҙы, уларҙың белем дәрәжәләрен даими өйрәнеүе талап ителә. Шул ваҡытта ғына ул уҡыусыларға дифференциаль һәм айырым (индивидуаль) яҡын килә һәм кәмселектәрен булдырмау сараларын күрә.

“Айырым шәхес менән эшләү өсөн, уны белергә һәм коллективта үҫтерергә кәрәк. Әгәр минең күҙаллауымда айырым шәхестәр , унда - бында һибелеп, коллективтан тыш йәшәй икән, әгәр мин уларға коллектив үлсәүенән башҡа ғына яҡын киләм икән, мин бынан бер нимә сығара алмаясаҡмын”

Күренекле педагог А. С. Макаренко

“Һәләтле балалар программаһы”нигеҙендә

түбәндәге йүнәлештәр буйынса эш алып барыла:

-уҡыусыларҙа милли үҙаң тәрбиәләү;

-гуманитар стилдәге фекерләү һәләтен формалаштырыу;

-шәхестең үҙ-үҙенә ышанғанлыҡ, үҙ-үҙен күрһәтеү, үҙ-үҙен раҫлау, үҙ пландарын тормошҡа ашырыу йүнәлешендә рухи мөмкинселектәрен үҫтереү;

-“һәләтле балаларҙың” фәнни-ғәмәли күнекмәләрен, ижади мөмкинселектәрен үҫтереү;

Бурыстар һәм маҡсаттар:

1. Башҡорт теле һәм әҙәбиәте буйынса һәләтле балаларҙы асыҡлау.

2. Үҙ фекерен әсә телендә телдән һәм яҙма рәүештә эҙлекле, йыйнаҡ, теүәл һәм матур итеп бирергә өйрәтеү, уҡыусының фекерләү һәләттәрен үҫтереү.

3. Уҡыусының һүҙлек хазинаһын байытыу.

4. Әҙәбиәттән белем биреү, күнекмәләр булдырыу.

5.Уҡыусыла милли рух, үҙ халҡының сәнғәтенә, тарихына, мәҙәниәтенә ихтирам, ғорурлыҡ хистәре тәрбиәләү.

6.Уҡыусының тыумыштан булған һәләтенә үҫергә ярҙам итеү, мөмкинлектәр тыуҙырыу.

7.Уҡыусыларҙың ижади һәләттәрен үҫтереү өсөн шарттар булдырыу.

Уҡусылар өсөн эйә булырға тейешле белем, оҫталыҡ һәм күнекмәләр

1. Уҡыу-уҡытыу процессында уҡыусыны аңлап һәм әүҙем рәүештә белем алыуға әҙерләү, алған белемдәрен, оҫталыҡтарын, күнекмәләрен нығытыу;

2. Башҡорт теле буйынса системалы фәнни белем биреү, уларҙы ирекле аралашырға өйрәтеү, башҡорт доньяһы тураһында күп яҡлы мәғлүмәт еткереү;

3 . Уҡусыларҙы тестар менән эшләргә өйрәтеү;

4. Башҡорт әҙәби теленең үҫеш үҙенсәлектәрен теүәл күҙ алдына килтереү, тел үҫеп торһон өсөн, уның көндәлек ҡулланышын тәьмин итеү юлдарын белеү;

6 .Төрлө стилдәрҙе айыра белеү, уларҙы файҙалана белеү;

7 .Әҙәби әҫәрҙең жанрын таныу, әҫәрҙең төп идеяһын аңлау, уны миҫалдар менән раҫлау;

8.Һүҙлектәрҙең төрҙәрен, төҙөлөшөн белеп, уларҙы иркен файҙалана алыу;

10. Уҡыусыларҙың телдәр белеү дәрәжәләрен камиллаштырыу, үҫтереү;

“Һәләтле балалар” исемлеге,

улар тураһында мәғлүмәт.(2019-2020 уҡыу йылы).

Һәләтле балалар менән эш планы